زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

آیات مشتبه





آیاتی که شبیه به هم در لفظ و موضوع هستند آیات مشتبه گویند.


۱ - تعریف



آیات مشتبه به آیاتی گفته می‌شود که از جهت لفظ شبیه هم هستند و به یک موضوع اشاره دارند؛ ولی گاهی در زمینه تقدیم و تاخیر و جمع و مفرد و مانند آن با هم اختلاف دارند.

۲ - هدف



هدف آیات مشتبه، بیان قصه و حادثه واحد در صورت‌های گوناگون و در فواصل مختلف است.

۳ - انواع اختلاف در این آیات




۳.۱ - در تقدیم و تاخیر


این آیات گاهی تنها در تقدیم و تاخیر الفاظ با هم اختلاف دارند؛
۱. آیه ۵۸ سوره بقره: (وادخلوا الباب سجدا وقولوا حطة)؛
۲. آیه ۱۶۱ سوره اعراف: (وقولوا حطة وادخلوا الباب سجدا)؛
۳. آیه ۱۷۳ سوره بقره: (وما اهل به لغیر الله)؛
۴. آیه ۳ سوره مائده: (وما اهل لغیر الله به).

۳.۲ - در زیاده و نقصان


۱. آیه ۶ سوره بقره: (سواء علیهم اانذرتهم)؛
۲. آیه ۱۰ سوره یس: (وسواء علیهم اانذرتهم).
در آیه دوم، فقط حرف "واو" اضافه شده است.
و نیز آیات ۱۹۳ سوره بقره و ۳۹ سوره انفال.

۳.۳ - در معرفه و نکره بودن


گاهی لفظی از یک آیه، معرفه است و در جای دیگر همان آیه با همان واژه به صورت نکره آمده و گاهی نیز حروف آن تغییر کرده است؛ مانند: (یا آدم اسکن انت وزوجک الجنة وکلا) که آیه ۱۹ سوره اعراف شبیه همین آیه است و تنها تفاوت آن در "فکلا" است که با "فاء" آمده است.

۴ - کتب در آیات متشابه



جلال الدین سیوطی آیات دیگری را نیز افزون بر این آیات، بیان کرده است. درباره آیات مشتبه یا آیات متشابه کتاب‌های زیادی نگاشته شده است. البرهان فی متشابه القرآن اثر کرمانی، درة التنزیل و غرة التاویل اثر ابوعبدالله رازی، ملاک التاویل اثر ابوجعفر بن زبیر، کشف المعانی عن متشابه المثانی اثر بدرالدین بن جماعة از این دست کتاب‌ها هستند.

۵ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۵۸.    
۲. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۱۲-۱۵۴.    
۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۶۱.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۱۷۳.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۳.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۶.    
۷. یس/سوره۳۶، آیه۱۰.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۱۹۳.    
۹. انفال/سوره۸، آیه۳۹.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۳۵.    
۱۱. اعراف/سوره۷، آیه۱۹.    
۱۲. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۳۹۰-۳۹۶.    


۶ - منبع



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات مشتبه».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.